Ayna Tekniği
Anne babaların kardeş kıskançlığı konusundaki doğal tepkileri genellikle çocuğa kıskançlık duymasına bir gerek olmadığını anlatmaya çalışmaktır. Oysaki bu durum çocuğun daha fazla kırılmasına sebep olur çünkü kendisi bu konuşmalarla kıskançlık tepkilerini durduramamaktadır. Yapılabilecek en etkili yöntem, çocuğun bu konudaki duygularını değerlendirmesine yardımcı olmaktır. Bunun için ayna tekniği kullanılabilir. Ayna tekniği çocuğun duygularını ona bir aynadan bakar gibi geri yansıtabilmektir. Yani onu eleştirmeden, duygularını kabul ederek, o anda ne hissettiğini ona geri bildirmektir. Bu durum, anne babanın çocuğun kıskançlığını kabul ettikleri veya onayladıkları anlamına gelmez. Ama çocuklarının duygularını anlayıp kabul ettikleri anlamına gelir. Örneğin:
• Sürekli kardeşinle ilgilenmek zorunda olmam senin biraz canını sıkıyor.
• Şu anda bebeği doyurmak zorunda olduğum için seninle oynayamıyorum ve bu da seni üzüyor.
• Sürekli bebeği kucağımda tutmam onu kıskanmana sebep oluyor.
• Seninle daha fazla oyun oynamamı isterdin değil mi?
Görüldüğü gibi ebeveyn hiçbir yargılamada bulunmadan çocuğun ne hissettiğini ona yansıtarak, açıklayarak kendi duygularını tanımasını kolaylaştırmakta ve onu anladığı mesajını da verebilmektedir. Bu yaklaşım çocukların öfkelerini azaltır. Kendi duygularını değerlendirebilmelerinin verdiği güç, anne babalarının isteklerine konsantre olmalarını kolaylaştırır. Çocuğun kıskançlık yoluyla anne babasının ilgisini çekme veya onlara duygularını yansıtabilme konusundaki bilinçaltı amacı, anne babanın onun duygularını anladığını ifade eden cümlesiyle azaltılabilir.
Kardeş Kıskançlığı Belirtileri
Kardeş kıskançlığı hangi yaşta olursa olsun tüm çocuklar tarafından yaşanabilir. Kardeşlerden birinin daha yüksek not alması, daha dikkat çekici olması, anne babanın farkında olmadan söyledikleri herhangi bir söz, birine sunulan ve diğerinin mahrum kaldığı herhangi bir imkân, kardeş kıskançlığını her an kışkırtabilir ve kardeşler arasında problemlerin doğmasına sebep olabilir. İki kardeş arasında bir kıskançlık durumunun olup olmadığı anne baba tarafından dikkatle gözlenmeli ve gerekli önlemler seri bir şekilde alınmalıdır. Kardeşini kıskanan bir çocukta gözlenebilecek bazı davranış bozuklukları şunlardır:
• Her zamankinden daha öfkeli ve tahammülsüz davranması
• İçine kapanması
• Depresyon belirtileri göstermesi
• Ağlama nöbetleri
• Kıskandığı kişilere veya objelere saldırgan davranması
• Küçük yaşlarda ise alt ıslatma, parmak emme, kâbus görme gibi belirtilerin ortaya çıkması
• Okul başarısında düşme
• Anneyi evde kardeşiyle yalnız bırakmayı istemediği için okula gitmeyi reddetme
• Anne babaya kendisini sevip sevmediklerini sorma ihtiyacı ve cevaptan tatmin olamama
Bu belirtilerden bir veya birkaçının varlığı aile tarafından erken fark edilmeli ve değerlendirilmelidir. Anne baba çocukla duyguları ve ne hissettiği hakkında konuşmalıdır. Çocukların aralarındaki problemi çözebilmeleri için kendi aralarında bir yol bulmaya teşvik edilmeleri de önemlidir. Bunun için her iki kardeşin birlikte oynamak, birlikte alışverişe gitmek vb. etkinliklerde bulunmaları, bu yolla doğan yakınlık ortamında problemleri üzerinde düşünüp tartışarak çözümlerini bulmaları sağlanabilir. Aralarındaki problemleri kendilerinin çözmeye alışmaları, ileride yaşayacakları problemlerle nasıl baş edecekleri konusunda da onlara yol gösterecektir. Eğer yapılanlar bir işe yaramıyor ve tüm çabalara rağmen durum düzeltilemiyorsa bir uzmanın yardımına başvurulmalıdır.
Sen Büyüksün, Oyuncağını Kardeşine Ver!
Bazen anne babalar çocuğun kıskançlık duygusunu bastırabilmek amacıyla kendisinin artık kocaman bir ağabey ya da abla olduğunu söyler ve çocuktan buna uygun davranışlar sergilemesini isterler. Bu tutumla aslında henüz kendisi de küçük bir çocuk olan ağabey ya da abladan taşıyabileceğinden fazlası istenmektedir. Bu ise bir anlamda çocuk istismarıdır. Böyle bir yaklaşımda diretilmesi, kardeşine karşı, ileriki yıllara da taşınabilen öfke, nefret, düşmanlık vb. duyguların gelişmesine, haksızlığa uğradığı duygusuyla ebeveyne de düşmanlık duymasına, hatta çocukta birtakım davranış bozukluklarına neden olabilir
Kaynak: Doç. Dr. Azize Nilgün CANEL – Aile Yaşam Becerileri
